Loài nhện xuất hiện khắp nơi trên trái đất. Từ rừng rậm cho đến công viên, xó xỉnh ở góc nhà chúng ta. Nhện có một vai trò sống còn với hệ sinh thái trái đất. Chúng quan trọng đến nỗi, nếu chúng biến mất, có thể chúng ta cũng biến mất. Có một điều thú vị là loài nhện không những xuất hiện trên cạn như chúng ta nhìn thấy. Chúng cũng có thể ăn, thở và sinh sản dưới nước. Chúng ta gọi đó là nhện thủy sinh hay nhện nước.
Những con nhện nước chúng còn chẳng kiêng kỵ nước ngọt hay nước mặn. Chúng có thể sống ở bãi biển, hay quay kén trong ao hồ nước ngọt, trong gốc thân cây tảo bẹ, dưới những viên sỏi ở bờ biển, hay dọc theo bờ lạch.
Nhện có khả năng thích nghi đáng kinh ngạc, đó là một trong những lý do khiến chúng có thể sống trong môi trường này
Ximena Nelson, nhà sinh vật học hành vi tại Đại học Canterbury ở Christchurch, New Zealand
Nhện nước Marpissa marina
Ximena Nelson giành 4 năm thời gian để đuổi theo một con nhện nhảy tên là Marpissa marina. Loài nhện nước này là loài nhện biển, sống quanh bãi biển đầy sỏi mà nó thích. Thật không dễ dàng để tìm được nó, và nó có thể biến mất rất nhanh trong tầm mắt bạn.
Rất nhiều loài nhện thủy sinh khác có lẻ đã biến mất hoàn toàn trước khi được con người nhận biết. Đó là bởi vì các tác động thay đổi môi trường bởi hành vi con người. Con người chúng ta đang thay đổi và hủy diệt sinh thái khá tàn bạo.
Có bao nhiêu loài nhện nước?
Số lượng loài nhện, trong đó có nhện nước, đang thay đổi. Các nhà khoa học khó có thể khẳng định với các bạn một con số chính xác. Họ có thể xác định rằng có hàng chục loài nhện nước. Các loài nhện này sống trong nước hoặc gần nước theo như mô tả. Có lẻ còn có nhiều loài nhện nước khác còn chờ được khám phá.
Trong một báo cáo năm 2019 của các nhà nghiên cứu nhện tại Học viện Khoa học California, San Francisco. 21 họ phân loại nhện có liên quan đến môi trường sống dưới nước được công bố. Trong đó loài nhện bờ biển chiếm rất ít, không đến 0,3 %. Còn lại phần lớn là nhện nước ngọt.
Tại sao nhện từ trên cạn di chuyển xuống nước sinh sống?
Theo như thuyết tiến hóa thì sinh vật trên cạn là hậu duệ của các sinh vật dưới nước. Đã có một sự di cư từ dưới nước lên cạn. Vậy lý do gì loài nhện vốn hầu hết sống ở trên cạn lại chuyển xuống dưới nước sinh sống?
Các nhà khoa học cũng không rõ điều gì đã khiến hình thành loài nhện nước. Họ cho rằng, có lẻ khoảng 400 triệu năm trước, có một nhóm sinh vật mập mạp rời khỏi nước. Những loài động vật chân đốt này không có vòng eo thon gọn như loài nhện hiện đại. Rồi những con nhện này quay trở lại cuộc sống dưới nước bởi vì thức ăn, hoặc sự không an toàn trên đất liền.
Đó cũng chỉ là một loại giả thuyết, một sự phỏng đoán từ phía khoa học. Môi trường dưới nước cũng có những thách thức sinh tồn to lớn của riêng nó.
Sự thích nghi của loài nhện nước
Để sinh tồn dưới nước, rõ ràng loài nhện có vẻ khá bất lợi vì chúng cần không khí để thở. Chúng không phải là cá để thở dưới nước. Đây là một yếu tố sinh tồn. Nếu loài nhện nước không thích nghi được, chúng phải chết sặc.
Đấy là chưa kể đến nhện nước phải cạnh tranh với những loài săn mồi dưới nước khác. Những kẻ rõ ràng thích nghi tốt hơn như động vật giáp xác.
Cách thích nghi của chúng trước hết dễ thấy là thân thể chúng như sáp, không thấm nước. Quanh thân có những sợi lông có tác dụng bẫy bọt khí một cách thuận tiện. Tám cái chân nhện cũng giúp chúng phân bổ trọng lượng một cách dễ dàng khi lướt trên mặt nước. Hoặc sử dụng bộ phận phụ của chúng để chèo thuyền.
Sự thích nghi của nhện nước Argyroneta Aquas
Tuy nhiên, một số loài nhện nước đã nâng khả năng thích nghi dưới nước của chúng lên một tầm cao mới. Hãy xem xét loài nhện chuông lặn, Argyroneta aquatica. Một loài nhện có thành tích vượt trội và là loài duy nhất được biết là có thể làm tất cả mọi việc dưới nước: thở, săn mồi, ăn côn trùng và ấu trùng của chúng cũng như tạo ra nhện con.
Chúng được tìm thấy ở vùng nước ngọt ở Châu Âu và một số vùng ở Châu Á. Argyroneta aquatica dệt một tán lụa dưới nước và mang bọt khí từ mặt nước về ngôi nhà ngập nước của mình thông qua các sợi lông trên cơ thể. Khi nó đi ra, nó mang theo một bong bóng khí nhỏ hơn, giống như một chiếc bình lặn nhỏ, trên lưng.
Sự thích nghi của nhện biển
Nelson, người đồng tác giả một bài báo về sự thích nghi của nhện biển cho Tạp chí Côn trùng học thường niên năm 2024 , cho biết. Nhện bờ biển phải đối mặt với những điều kiện đặc biệt khó khăn. Một con nhện biển có thể bị nướng dưới nắng nóng một phút và bị ướt đẫm muối lạnh vào phút tiếp theo. Một số loài nhện biển di cư lên xuống theo thủy triều. Nelson đoán rằng. Chúng có thể cảm nhận được chu kỳ mặt trăng để dự đoán thời điểm di chuyển.
Những con nhện ven biển khác quay tổ kín nước. Chúng sẽ ẩn náu ở đó hàng giờ khi thủy triều lên.
Ví dụ, M. marina tìm kiếm những chiếc vỏ sò có không gian lõm, đẹp để dựng lều mạng nhện an toàn. Một con nhện khác, Desis marina , ẩn náu trong các pháo đài nơi tảo bẹ bò bám vào đá. Chúng lót mạng nhện bên trong pháo đài để tạo ra một túi chứa đầy không khí và ở dưới nước tới 19 ngày . D. marina chỉ nổi lên khi thủy triều rút để săn các loài động vật không xương sống như tôm.
Nhện biển có khả năng thay đổi nồng độ muối cơ thể
Đây là một điểm cực kỳ đặc biệt của nhện biển. Một con nhện biển thỉnh thoảng chìm trong nước biển, ăn hải sản biển. Chúng phải duy trì lượng muối trong cơ thể phù hợp. Cơ thể chúng sau đó bằng cách nào đó cô đặc và thải lượng muối này ra ngoài cơ thể.
Các nhà khoa học cũng không rõ ràng làm sao loài nhện biển có thể làm được điều này. Có ít nhất một loài nhện vùng bãi triều, Desis formidabilis ở mũi Nam Phi, có thể duy trì thoải mái nồng độ muối bên trong giống như loài giáp xác mà nó ăn, theo một nghiên cứu năm 1984. Các nhà khoa học suy đoán rằng. Những loài nhện nước ngọt có thể cũng cần phải thích nghi. Bên trong chúng phải mặn hơn môi trường xung quanh hoặc thức ăn.
Loài nhện nước có khả năng thích nghi môi trường ít oxy
Khi một con nhện ẩn náu trong điều kiện nguồn cung cấp không khí hạn chế trong nhiều ngày hoặc nhiều tuần. Chúng chắc chắn phải có khả năng thích nghi môi trường ít oxy. Điều thú vị là các nhà nghiên cứu đã xác định được các biến thể gen trong ty thể tạo ra năng lượng và tiêu thụ oxy của nhện thủy sinh có thể giúp chúng đối phó với môi trường ít oxy. Những thay đổi này phản ánh tương tự những thay đổi đối với các gen ty thể ở các loài chim sống ở môi trường có độ cao lớn, lượng oxy thấp .
Trong một nghiên cứu khác, các nhà nghiên cứu đã nghiên cứu các gen được sử dụng trong tuyến tơ của nhện sống dưới nước và trên cạn. Họ phát hiện ra rằng tơ nhện nước dường như có tỷ lệ cao các axit amin đẩy nước. Đây cũng có thể là một sự thích nghi, họ gợi ý.
Nguy cơ sinh tồn của nhện nước
Nhện Marpissa marina
Chúng ta vừa đề cập đến một số đặc điểm thích nghi kỳ diệu của loài nhện nước. Những đặc điểm giúp chúng có thể săn mồi dưới nước dù thở bằng không khí như chúng ta. Tuy vậy, trên tất cả, chúng vẫn không thể thoát khỏi sự đào thải khi môi trường thay đổi. Đã nhiều loài nhện biến mất trước khi chúng ta biết đến chúng.
Như loài nhện M. marina của Nelson, chúng cần những viên sỏi không quá to hay quá nhỏ. Chúng có vẻ rất kén chọn bãi biển. Vì vậy nếu nước biển dâng cao làm ngập các biển hiện tại của chúng. Có thể chúng sẽ biến mất vì không còn nơi khác để đi.
Nhện chuông lặn và nhện bè Dolomedes plantarius
Marco Isaia, một nhà nhện học tại Đại học Turin, Ý, đã điều tra môi trường sống ở vùng đất ngập nước của nhện chuông lặn và nhện bè Dolomedes plantarius . Khi các vùng đất ngập nước tiếp tục biến mất, môi trường sống dành cho mỗi loài sẽ giảm hơn 25% trong một thập kỷ. Phạm vi lý tưởng của chúng sẽ di chuyển về phía bắc , Isaia và các đồng nghiệp dự đoán trong một nghiên cứu năm 2022.
Những con nhện sẽ khó có thể băng qua vùng đất khô để đến vùng đất ngập nước mới và dù sao thì mùa đông ở Bắc Âu cũng có thể quá lạnh.
Sự mất mát và suy thoái môi trường sống ở vùng đất ngập nước dự kiến sẽ có tác động nghiêm trọng đến sự sinh tồn của chúng và làm tăng nguy cơ tuyệt chủng của chúng.
Isaia
Với những rủi ro này, một số loài nhện thủy sinh có thể đi theo con đường của con dodo trước khi khoa học xử lý được chúng.
