Khi Marie Curie và chồng Pierre đoạt giải Nobel vật lý năm 1903. Con gái lớn Irène của họ mới 6 tuổi. Ít ai có thể ngờ rằng. Không chỉ Marie tiếp tục đoạt giải Nobel hóa học lần thứ hai vào năm 1911. Người đầu tiên từng hai lần nhận giải. Mà con gái Irène và chồng, Frédéric Joliot, sẽ mang về giải Nobel hóa học vào năm 1936. Và vào năm 1965, chồng của con gái Ève, Henry Labouisse, thay mặt UNICEF, tổ chức nhân đạo mà ông điều hành, nhận giải Nobel Hòa bình. Dưới đây là những điều bạn cần biết về gia đình nắm giữ nhiều giải Nobel hơn bất kỳ gia đình nào khác.
1. Giải thưởng Nobel của Marie Curie gây tranh cãi
Bà là người phụ nữ đầu tiên nhận bằng Tiến sĩ ở Pháp. Nữ giáo sư đầu tiên tại Sorbonne. Người phụ nữ đầu tiên đoạt giải Nobel. Người đầu tiên giành được nhiều hơn một giải Nobel (và cho đến ngày nay, là người phụ nữ duy nhất giành được nhiều hơn một lần). Và là người đầu tiên đoạt giải Nobel trong nhiều lĩnh vực khoa học.
Năm 1903, giải Nobel vật lý được trao cho Marie và chồng bà Pierre vì nghiên cứu bức xạ của họ. Cũng như cho Henri Becquerel vì quan sát bức xạ tự phát trong uranium. Tuy nhiên, các thành viên của Viện Hàn lâm Khoa học Pháp chỉ đề cử Pierre và Becquerel cho giải thưởng. Marie chỉ được đưa vào sau khi Pierre Curie đã thuyết phục một số người trong ủy ban Nobel rằng vợ ông cũng xứng đáng được chia sẻ vinh dự. Tại lễ trao giải, chủ tịch Viện hàn lâm Thụy Điển đã hạ thấp những đóng góp của bà. Trích dẫn Kinh thánh trong bài phát biểu của mình. “Thật không tốt khi người đàn ông chỉ có một mình, ta sẽ tạo thêm người giúp đỡ anh ấy.”
Tám năm sau, vào năm 1911, Marie là người nhận giải Nobel Hóa học. Bởi khám phá ra radium và polonium và nghiên cứu sau đó của bà về bản chất của các nguyên tố này. Naomi Pasachoff, tác giả cuốn sách “Marie Curie và Khoa học về phóng xạ”, cho biết. Ngay cả khi đó. “Có một số người tin rằng Marie Curie đã nhận giải Nobel thứ hai cho cùng một công việc và không xứng đáng với nó.”
2. Pierre là tình yêu vĩ đại của Marie Curie – và là người cộng tác tuyệt vời nhất
Marie, tên khai sinh là Marya Sklodowska năm 1867, gặp Pierre Curie vào năm 1894. Khi đó bà làm việc trong phòng thí nghiệm của Pierre. Pierre, khi đó là một nhà vật lý 35 tuổi nghiên cứu về tinh thể và từ tính. Ông nhanh chóng phải lòng cô gái 27 tuổi Marie. Năm sau, họ kết hôn. Mặc dù Pierre hơn Marie vài tuổi. Nhưng chính Marie là người đã hướng công việc của họ vào lĩnh vực phóng xạ. Đối với luận án tiến sĩ của mình, bà bắt đầu xây dựng dựa trên công trình của Becquerel và nhà vật lý người Đức Wilhelm Röntgen, những người vừa phát hiện ra tia X. Marie cuối cùng đưa ra giả thuyết rằng. Các tia xuyên thấu bí ẩn là một thuộc tính của nguyên tử nguyên tố.
Pierre gác lại công việc của mình với các tinh thể để giúp Marie tiếp tục khám phá. Họ bắt đầu đo cường độ của các tia bằng cách điều chỉnh một công cụ do Pierre phát triển. Nghiên cứu một loại quặng chứa uranium. Marie lưu ý rằng nó phát ra nhiều bức xạ hơn người ta mong đợi từ nguyên tố này. Trong khi điều tra nguồn gốc của các tia này, họ đã phát hiện ra hai nguyên tố phóng xạ mới. Radium và polonium. Được Marie đặt theo Poland (Ba Lan), đất nước nơi cô sinh ra. Polonium có tính phóng xạ gấp 400 lần uranium.
3. Tại nạn xảy đến với Pierre
Cặp đôi đã hết lòng vì công việc của họ và vì nhau. Tuy nhiên, chỉ ba năm sau khi họ đoạt giải Nobel. Sự hợp tác của họ đã kết thúc một cách bi thảm. Pierre bị một chiếc xe ngựa cán qua. Marie đã vô cùng suy sụp. Shelley Emling, tác giả cuốn sách “Marie Curie và những cô con gái: Cuộc sống riêng tư của gia đình khoa học hàng đầu” cho biết. “Marie yêu chồng mình sâu sắc và ngập tràn đau buồn, đến nỗi cô ấy từ chối nói về Pierre”.
Trong một cuốn tiểu sử về Pierre được Marie xuất bản năm 1923, bà viết. “Tôi không thể nào diễn tả hết được mức độ sâu sắc và tầm quan trọng của cuộc khủng hoảng đến với cuộc đời tôi bởi sự mất mát của người từng là bạn đồng hành thân thiết nhất của tôi. Tôi cảm thấy không thể đối mặt với tương lai. Tôi không thể quên. Tuy nhiên, như đôi khi chồng tôi vẫn thường nói rằng. Ngay cả không có anh ấy, tôi vẫn phải tiếp tục công việc của mình.”
4. Giải thưởng Nobel đã khiến Marie trở thành một người nổi tiếng
Hơn 150 năm sau khi sinh, Marie Curie vẫn là một trong những nhà khoa học nữ nổi tiếng nhất. Nhưng ngay cả trong khi còn sống, Marie đã là một siêu sao. Pasachoff nói: “Cô ấy là một nhà khoa học nổi tiếng vào thời điểm hầu như không có phụ nữ trong lĩnh vực này. Cô ấy là một nữ anh hùng, cô ấy là một một trường hợp kỳ lạ. Ở một khía cạnh nào đó, cô ấy nổi tiếng vì quá nổi tiếng.”
Năm 1921, Marie và hai con gái của mình lên đường băng qua Đại Tây Dương. Chuyến hành trình đầu tiên đến Mỹ. Marie được những người hâm mộ cuồng nhiệt chào đón như nữ hoàng. Tại New York, Marie đã được chào đón tại Waldorf Astoria, Carnegie Hall và Bảo tàng Lịch sử Tự nhiên Hoa Kỳ. Nơi tổ chức một cuộc triển lãm dành riêng cho việc khám phá ra radium của bà. Các trường đại học đã trao bằng danh dự cho bà. Và Tổng thống Warren G. Harding đã tổ chức một sự kiện để vinh danh bà tại Nhà Trắng.
Emling nói: “Cho đến thời điểm đó, các con gái của cô ấy không hề biết mẹ chúng nổi tiếng. Nhưng đi đến đâu trên đất Mỹ, họ đều được chào đón bởi rất nhiều phóng viên và máy ảnh nhấp nháy. Mọi người muốn có chữ ký của Marie. Các cô gái cũng choáng váng, Marie cũng vậy.”
5. Các khóa học Marie Curie dạy Irène về bức xạ khi cô còn ở tuổi thiếu niên
Marie kiên quyết không từ bỏ công việc khoa học của mình sau khi cô con gái Irène chào đời năm 1897. “Nhưng mặc dù cô ấy không ngừng theo đuổi khoa học. Nhưng cô ấy cũng hết lòng vì con gái mình”.
Emling cho biết thêm: “Đúng là bà không thể dành nhiều thời gian cho con cái. Điều đó có nghĩa là bố chồng của Marie và những người khác thường chăm sóc chúng. Nhưng bà đã hướng dẫn mọi việc. Bà đã tham gia rất nhiều vào việc dạy dỗ của họ, đặc biệt là sau cái chết của Pierre.”
Ví dụ, Marie đăng ký các con gái của mình vào một trường hợp tác. Ở đó cha mẹ thay nhau dạy bọn trẻ những bài học trong lĩnh vực chuyên môn của họ (Marie dạy khoa học vật lý).
Nhiều năm trôi qua, Irène thay thế cha mình với tư cách là đồng nghiệp của Marie. Trong Chiến tranh thế giới thứ nhất, Marie đã chọn cô bé Irène để hỗ trợ bà mang tia X đến chiến trường để chữa trị cho những người lính bị thương. Irène đã làm việc cùng với mẹ cô điều hành các đơn vị X-quang di động trong các bệnh viện dã chiến và các phương tiện được trang bị đặc biệt. Mà những người lính gọi cô là “petites Curies”.
6. Irene Curie trở thành trợ lý của mẹ
Pasachoff nói: “Marie cảm thấy tin tưởng vào kiến thức và khả năng của con gái mình đến nỗi bà đã để Irène dạy các khóa học về bức xạ cho binh lính và y tá. “Điều này thậm chí trước khi Irène lấy được bằng đại học.”
Sau đó, Irène trở thành trợ lý của mẹ cô tại Viện Radium trong khi hoàn thành chương trình học. Đó là nơi Irene gặp kỹ sư Frédéric Joliot. Một thực tập sinh trong phòng thí nghiệm của Marie, người mà cô kết hôn vào năm 1926. Năm 1934, cặp đôi đã phát hiện ra vỏ bom khi họ tìm ra cách tạo ra các nguyên tử phóng xạ trong phòng thí nghiệm một cách nhân tạo. Nó đã mang về cho họ một giải Nobel hóa học chung vào năm sau. Khiến Irène và cha mẹ cô trở thành cặp mẹ con, cha con duy nhất từng nhận được giải thưởng này. Giống như mẹ của mình, Irene chết vì tiếp xúc lâu với phóng xạ.
6. Ève Curie là cánh bướm trong gia đình
Emling nói: “Sinh ra cách nhau bảy tuổi, Ève và chị gái Irène của cô ấy không thể khác nhau nhiều hơn. Irène trầm tính và chăm học, thích ở nhà và đọc sách hơn ra ngoài và giao lưu. Trong khi Ève là một người đẹp thực sự và có nhiều bạn bè.” Thay vì theo cha mẹ vào ngành khoa học, Ève đã thành công với tư cách là một nhà văn. Có lẽ tác phẩm nổi tiếng nhất của bà là “Madame Curie”, một cuốn tiểu sử về mẹ bà viết sau khi Marie qua đời năm 1934. Cuốn sách đã trở thành một cuốn sách bán chạy nhất và được giới văn học đánh giá cao.
Đánh giá về cuốn sách trên tờ The New York Times. Nhà phê bình Charles Poore gọi là “Madame Curie” là một cuốn tiểu sử làm rung động trái tim và khối óc bởi sự đối lập tinh tế của giác quan và khả năng cảm thụ, một câu chuyện tuyệt vời được kể một cách tuyệt vời.”
Emling nói: “Trong Thế chiến II, Ève đã trở thành một phóng viên nước ngoài. Đi hàng chục nghìn dặm đến các mặt trận thời chiến bao gồm Iran, Iraq, Ấn Độ, Trung Quốc, Miến Điện và Bắc Phi. Ở đó, cô thu thập đủ tài liệu cho cuốn sách bán chạy thứ hai, “Hành trình giữa các chiến binh”. “Khi Ève đến trong một chuyến giới thiệu sách ở Hoa Kỳ – nơi khuôn mặt tươi cười của cô ấy xuất hiện trên trang bìa tạp chí Time vào tháng 2 năm 1940 – cô ấy đã được chào đón như một người nổi tiếng. Cô ấy đã thuyết trình và ăn tối với Eleanor Roosevelt.”
7. Đệ nhất phu nhân của UNICEF Ève Curie
Sau chiến tranh, Ève chuyển sang làm công việc nhân đạo. Năm 1952, bà được bổ nhiệm làm cố vấn đặc biệt cho tổng thư ký đầu tiên của NATO. Năm 1954, bà kết hôn với một nhà ngoại giao người Mỹ, Henry Richardson Labouisse, người sau này trở thành giám đốc điều hành của UNICEF.
Emling nói: “Bà đã đi đến hàng chục quốc gia đang phát triển với tư cách đại diện cho UNICEF, và những nỗ lực không mệt mỏi của bà đã giúp bà có được danh hiệu “Đệ nhất phu nhân của UNICEF”. Năm 1965, khi UNICEF được trao giải Nobel Hòa bình, chính Labouisse đã thay mặt tổ chức vinh dự nhận giải – người thứ năm trong đại gia đình Curies nhận giải. Ève qua đời năm 2007 ở tuổi 102.
Truyền thống khoa học xuất sắc của gia đình Curie vẫn còn tồn tại. Hélène Langevin-Joliot, con gái của Irène và Frédéric Joliot-Curie, là một nhà vật lý hạt nhân nổi tiếng ở Pháp. Chồng của Hélène, Michael Langevin, cũng là một nhà vật lý hạt nhân, và con trai của họ là một nhà vật lý thiên văn.
