Ở Úc có một sa mạc kỳ lạ tên là Channel Country. Cái lạ của nó là một sa mạc nhưng lại ngập bởi nước vào mùa mưa. Lượng mưa ở đây biến đổi quanh 150mm, đúng tiêu chuẩn một sa mạc. Nhưng trên sa mạc có các con sông, các hố nước. Nước ở đây chảy rất chậm, độ dốc rất nhỏ. Nên nó tạo nên một cảm giác ngập lụt, một cảnh quan thực sự đặc biệt. Nhìn ở trên cao thì các con sông, nhánh sông như bện lại.
Channel Country đã từng là một vùng biển nội địa, nay đã biến mất. Nó mở rộng qua một số tiểu bang. Ở sa mạc này có dân cư sinh sống, đặc biệt là những người chăn nuôi. Họ sống bám vào các dòng sông chảy qua sa mạc, tạo nên các tuyến đường thương mại băng qua lục địa từ bắc xuống nam. Hàng hóa cuối cùng sẽ được tập trung giao dịch trên một khu vực rộng lớn ở miền Trung và miền Bắc nước Úc.
Nước ở Channel Country chảy chậm và nông
Trong cảm nhận của tôi, Channel Country là nơi rất nhiều bị ngập bởi nước nông, chậm. Nó có hai mùa khác biệt, một mùa tốt và một mùa xấu. Nếu không có lũ lụt, bạn sẽ có một khoảng thời gian tồi tệ. Nếu có lũ lụt, bạn phải ở nhà và bị ướt.
Anne Kidd
Cảnh quan sa mạc nhìn cực kỳ bằng phẳng và cổ xưa. Các cồn cát và kênh sông được hình thành bởi sự chuyển động của gió và nước. Mỗi khi mưa đến, nước sẽ lan ra vô số kênh bện lại với nhau. Nó cung cấp độ ẩm và chất dinh dưỡng phù sa cho khu vực.
Lúc này sa mạc sẽ có 60 dặm nước từ đông sang tây. Vì độ dốc rất nhỏ, nên nước di chuyển xuống hồ Eyre rất chậm và lan rộng ra cả sa mạc. Khi mùa khô đến, nước rút đi để lộ ra các vết nứt nham nhở mạng nhện trên mặt đất. Lúc này bạn phải cẩn thận đấy. Một con ngựa vấp phải một vết nứt có thể bị gãy cả chân.
Channel Country Queensland
Channel Country của Queensland là nguồn nước chính của lưu vực thoát nước hồ Eyre. Hệ thống sông phía tây Murray-Darling chiếm khoảng một phần sáu diện tích đất liền của Úc. Sa mạc Channel Country có các con sông lớn là Georgina, Diamantina và Cooper Creek. Trên con đường chảy của sông để lại nhiều hố nước vĩnh viễn.
Isabel Tarrago, một phụ nữ Aranta sinh ra trên sông Georgina ở Channel Country cho biết. Georgina mặc dù là một cảnh quan sa mạc, nhưng nó không bao giờ khô. Đó là là nơi quan trọng với người chăn nuôi và cũng có ý nghĩa sống còn với chúng tôi. Nơi nào có nước, nơi đó có thức ăn. Nó là con đường của hai nền văn hóa.
Các chuyến thám hiểm khám phá Channel Country
Các hố nước ở sa mạc cho phép các thổ dân có thể sống ở đây với số lượng lớn. Trước thời điểm Châu Âu chiếm đóng thì không có số lượng dân số chính xác. Thậm chí sau thời điểm đó vẫn chưa có số liệu dân số, vì sau đó là một cuộc xâm chiếm và tàn sát dân bản địa.
Để khai phá, mở rộng lãnh thổ, nhiều quốc gia đã tài trợ cho các nhà thám hiểm. Nhiều nhà thám hiểm đã đi qua sa mạc Channel Country vào giữa thế kỷ XIX như
- Charles Sturt( 1844 – 45)
- Augustus Gregory (1858 )
- Thomas Mitchell (1846 )
- Burke và Wills (1860 – 61)
- John McKinlay (1861 )
- William Hodgkinson ( 1861 – 1877 )
Họ muốn tìm kiếm vùng biển nội địa đã biến mất và tìm kiếm đất dân chăn nuôi.
Hai nhà thám hiểm Burke và Will đã sử dụng tuyến đường thương mại của thổ dân để đến Vịnh Carpentaria. Một chuyến đi từ Nam đến Bắc đầu tiên được ghi nhận. Họ đã qua đời vào năm 1861. Sau đó John McKinlay lên đường tìm kiếm Burke và Wills vào năm 1861. John McKinlay đã thấy các thổ dân dường như úa ra từ mọi ngóc ngách có nước.
Channel Country là trung tâm của một mạng lưới rộng lớn các tuyến đường thương mại. Trên con đường đó, họ trao đổi Pituri, đá, đất son, vỏ ngọc trai. Pituri là bụi cây thân gỗ phát triển xung quanh các đồi cát trung tâm sông Georgina gần Bedourie. Khi được nghiền nát, lá và thân Pituri có tác dụng kích thích thần kinh. Nó được sử dụng trong các nghi lễ và săn bắn.
Sự xung đột quyền sở hữu khi người Châu Âu đến
Như những gì đã xảy ra với người dân Châu Phi hay vùng đất Châu Mỹ. Người bản địa tại sa mạc Channel Country cũng gặp phải sự đối xử tàn bạo cho đến khi có các quyết định bước ngoặt tại Tòa án Tối cao Mabo (1992) và Wik (1996).
Durack là một trong những tộc dân bản địa tại sa mạc Channel Country. Bà Mary Durack viết vào năm 1874-75 rằng:
Nhiều người định cư hiện công khai tuyên bố Tây Queesland chỉ có thể ở được đối với người da trắng khi những người da đen cuối cùng bị giết bằng đạn hoặc mồi.
Gia đình Durack đã bán lại hợp đồng cho thuê và chuyển đến Kimberley. Ngày nay vùng đất sa mạc Channel Country được sở hữu chồng chéo bởi nhiều bộ lạc, dân du mục chăn nuôi theo luật bảo vệ Mabo và Wik. Vùng đất này cũng không đơn giản là tuyến đường thương mại, hay chăn nuôi như ngày xưa nữa. Nó đã trở thành mỏ vàng, khi dưới nó là các mỏ khí đốt và mỏ dầu được phát hiện.
Sự hình thành đế chế gia súc Sidney Kidman
Dân du mục chăn nuôi trước đây của sa mạc Channel Country chủ yếu chăn cừu. Đầu thế kỷ XX, có một đợt hạn hán lớn, sau đó là sự tấn công của chó dingo. Về sau cừu con là sản phẩm chính của dân chăn nuôi ở đây.
Trong thế kỷ XX, bắt đầu hình thành các tổ chức chăn nuôi lớn. Công ty lớn nhất là Sidney Kidman, thành lập vào năm 1899. Năm 2009, công ty này sở hữu khoảng 1,5% diện tích đất của Úc. Phần lớn tài sản của họ nằm ở Channel Country.
Sidney Kidman chăn nuôi bằng cách di chuyển xung quanh sa mạc theo mùa. Họ có thể di chuyển đến các trạm, thị trường đang có nhu cầu. Tuyến đường chăn nuôi cũng chủ yếu là con đường Bắc Nam dọc theo các con sông như con đường thổ dân.
Sự chuyển đổi của lao động thổ dân tại sa mạc Channel Country
Ngày trước, lao động thổ dân chủ yếu là chăn nuôi gia súc. Họ là trung tâm của các sự kiện lịch sử, văn hóa và ngành công nghiệp. Trong cuốn hồi kỳ Where Strange Gods Call (1968), con gái Alice của Laura Duncan nhớ lại:
Trong những ngày đầu đó, chúng tôi dựa gần như hoàn toàn vào lao động của thổ dân cho mọi thứ.
Sau đó quá trình cơ giới hóa diễn ra. Đầu tiên là ô tô, xe tải, tiếp đó là máy bay, trực thăng. Vào thời điểm người lao động thổ dân đạt được mức lương tương đương vào cuối những năm 1960, hầu hết họ đã không còn sống trên vùng đất truyền thống nữa.
Cuộc điều tra dân số ABS năm 2006 cho thấy Channel Country của Queensland có ít hơn 1400 cư dân.
Sự thịnh vượng ngày nay từ mỏ dầu dưới lòng sa mạc
Biển nội địa đã tạo ra một sa mạc Channel Country đặc biệt. Nó cũng để lại một di sản đặc biệt là các mỏ dầu và khí đốt.
Năm 1959, một loạt mỏ dầu và khí đốt được tìm thấy trong lưu vực Cooper của Queensland và Nam Úc ( phần phía đông của lưu vực hồ Eyre ). Khi tốc độ khám phá các nguồn dầu mới trên thế giới đã chậm lại thì nguồn tài nguyên này càng ngày càng có giá trị.
Việc khai thác nguồn tài nguyên này phụ thuộc vào quyền sở hữu của rất nhiều bên. Ít nhất mười tám quốc gia thổ dân khác nhau ở đây. Và còn có các dân du mục chăn nuôi nữa. Chính phủ Liên Bang, công ty khai thác mỏ phải đàm phán với các các yêu sách chồng chéo khác nhau. Đây quả thật là một di sản lịch sử phức tạp.
Xem thêm bài
