Ngày nay, cùng với điều kiện kinh tế phát triển. Ngày càng nhiều người tin vào các loại vitamin và thực phẩm bổ sung. Tiêu biểu như dầu cá. Tuy nhiên, có thực sự là những thực phẩm chức năng này tốt cho cơ thể chúng ta? Hãy cùng VNNews.info tìm hiểu thêm về dầu cá nhé.
Những công bố đầu tiên về tác dụng của dầu cá
Năm 1971, có một nhóm các nhà nghiên cứu Đan Mạch đóng trên bờ biển phía tây bắc của Greenland. Phát hiện ra rằng một cộng đồng người Inuit địa phương có mức độ mắc bệnh tiểu đường và bệnh tim rất thấp. Các nhà nghiên cứu phỏng đoán lý do là chế độ ăn giàu chất béo biển của họ. Hay nói cách khác là dầu cá.
Tỷ lệ mắc bệnh tim, căn bệnh đã tăng vọt kể từ đầu thế kỷ .Dầu cá dường như là một giải pháp đơn giản. Marion Nestle, giáo sư danh dự về nghiên cứu dinh dưỡng và thực phẩm tại NYU, nói. “Tôi nhớ những nghiên cứu đó đã thú vị như thế nào khi chúng lần đầu tiên được công bố. Ý tưởng rằng có những quần thể người ăn cá và không mắc bệnh tim thật tuyệt vời.”
Dầu cá có thể chữa bách bệnh
Sự cường điệu không dừng lại với bệnh tim. Chẳng mấy chốc, dầu cá đã được ca ngợi như một loại thuốc chữa bách bệnh. Nó có thể giúp ngăn ngừa chứng mất trí nhớ! Trầm cảm! Béo phì! Ung thư! Tin tức hàng ngày và sách báo nhắc đi nhắc lại những tuyên bố này. Và các nhà sản xuất thuốc bổ đã tư bản hóa. Đến năm 2014, dầu cá bổ sung là một ngành công nghiệp trị giá hàng tỷ đô la.
Ngày nay, thị trường này tiếp tục phát triển với tốc độ chóng mặt. Trong khi đó, sự phát triển của các báo cáo khoa học về các đặc tính chữa bệnh của dầu cá ít phát triển hơn hẳn! Những bài báo thời kỳ đầu gây ra sự nhiệt tình chỉ đơn thuần là quan sát. Nghĩa là chúng chỉ có thể thiết lập mối tương quan chứ không phải quan hệ nhân quả. Khi các kết quả thử nghiệm bắt đầu được đưa ra, thì vẫn chưa có gì là rõ ràng.
Hiệu quả thật sự của dầu cá
Hàng chục ngàn nghiên cứu sau đó, mọi thứ vẫn chưa rõ ràng hơn bao nhiêu. Chúng ta vẫn chưa có bất cứ điều gì gần như chắc chắn về những công dụng của dầu cá. Và gần đây, mọi thứ chỉ trở nên kỳ lạ hơn.
Hầu hết các chuyên gia thừa nhận rằng. Dầu cá có một số lợi ích khiêm tốn trong một số trường hợp nhất định. Omega-3, chất dinh dưỡng chính của nó, đã được chứng minh là làm giảm mức chất béo liên quan đến bệnh suy tim. Giúp ngăn ngừa sinh non và được bổ sung vào sữa công thức cho trẻ sơ sinh. Nhưng những điều này khác xa với những tuyên bố của các nghiên cứu ban đầu.
Nestle nói rằng, những tuyên bố đó trong nhiều năm đã bị mất hút trong một mớ khả năng lý thuyết. Dầu cá chứa hai loại omega-3 riêng biệt là DHA và EPA. Có lẽ chỉ DHA là mang lại lợi ích. Hoặc có thể chỉ có EPA có ích. Hoặc có lẽ lợi ích chỉ đến khi kết hợp cả hai. Hoặc có lẽ cả hai đều không có ích gì. Trừ khi nó được ăn cùng với các bộ phận khác của con cá thực sự.
Chế độ ăn uống tổng thể quyết định sức khỏe của bạn
Và đó mới chỉ là khởi đầu. Có thể những lợi ích cho bệnh tim ít liên quan đến việc ăn cá. Mà liên quan nhiều hơn đến thực tế. Nếu bạn ăn cá, thì có lẽ bạn sẽ không ăn thêm một chiếc bánh mì kẹp thịt hoặc một miếng thịt lợn. Có lẽ phải kiểm tra với chế độ ăn uống tổng thể của bạn. Mà cũng có lẽ chúng không liên quan gì đến chế độ ăn của bạn cả. Có thể chỉ là những người ăn cá có xu hướng giàu có hơn. Hay ngay từ đầu đã khỏe mạnh hơn. Có lẽ đó là một cái gì đó hoàn toàn khác.
Thuốc điều trị bệnh tim với thành phần chính từ dầu cá
Trong phần lớn những năm 2010, hết nghiên cứu dầu cá này đến nghiên cứu khác đều cho kết quả trống rỗng. Và sau đó là REDUCE-IT xuất hiện. Một cuộc thử nghiệm được tài trợ bởi công ty dược phẩm Amarin. Thử nghiệm loại thuốc tim làm từ dầu cá có tên là Vascepa. Kết quả, được trình bày vào năm 2018, cho thấy rằng. Trong số những người trưởng thành có nguy cơ cao đã được điều trị bằng một loại phương pháp điều trị giảm cholesterol khác, loại thuốc này đã giảm 25% nguy cơ suy tim và các biến cố tim mạch nghiêm trọng khác. Có vẻ như dầu cá đã trở lại kinh doanh.
Khi tác giả chính của nghiên cứu, bác sĩ tim mạch của Harvard, Deepak Bhatt, trình bày những phát hiện của mình tại cuộc họp thường niên của Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ ở Chicago. Đám đông đã hoan nghênh nhiệt liệt. Năm sau, FDA đã phê duyệt loại thuốc này với công dụng được nghiên cứu trong REDUCE-IT. (Cơ quan này đã phê duyệt loại thuốc này cho công dụng khác vào năm 2013.)
Giả dược gây hại
Tuy nhiên, điều này đã gây tranh cãi. Ngay cả vào thời điểm Bhatt trình bày. Một số bác sĩ tim mạch đã lưu ý rằng giả dược dựa trên dầu khoáng. Một viên thuốc giả dược có màu sắc giống dầu cá. Việc sử dụng nó trong các nghiên cứu về dầu cá đã gây tranh cãi – dường như không được hoàn toàn trung lập. Trên thực tế, giả dược này dường như đang gây hại cho mọi người.
Đến bài báo gây tranh cãi từ Circulation
Cho đến tận tháng trước, một phân tích mới được công bố trên tạp chí Circulation đã chứng minh các quan ngại này và một số khác. Nó cho thấy. Dựa trên mức độ cao của một số chỉ số trong kết quả xét nghiệm máu. Giả dược có thể làm tăng nguy cơ đau tim và đột quỵ của các tình nguyện viên. Nhiều nhà nghiên cứu nhận thấy những kết quả này là bằng chứng thuyết phục rằng. Những kết quả nghiên cứu trước đây với Vascepa có tỷ lệ thành công ngoài sức tưởng tượng có thể là do loại giả dược tồi chứ không phải do Vascepa là một loại thuốc tuyệt vời.
Một cốc nước hay bất cứ gì đều tốt hơn loại giả dược đó.
Bazinet nói: “Điều gây sốc về bài báo đó là, có vẻ như mọi thứ trở nên tồi tệ hơn ở nhóm dùng giả dược trong khi nhóm dùng Vascepa thì vẫn như cũ. Bạn có thể đưa cho các tình nguyện viên một cốc nước. Bất cứ gì cũng sẽ tốt hơn so với giả dược đó”. Steven Nissen, bác sĩ tim mạch tại Phòng khám Cleveland, người đã tham gia vào một cuộc thử nghiệm omega-3 khác, đã gọi những phát hiện của nghiên cứu trên Circulation là “cực kỳ đáng lo ngại”.
Hai thành viên của hội đồng chuyên gia vào năm 2019 đã khuyến nghị rằng. Vascepa được FDA bật đèn xanh. Thậm chí còn nói với Matthew Herper của Stat rằng. Nếu họ có quyền truy cập vào dữ liệu mới vào thời điểm đó. Họ có thể đã không bỏ phiếu chấp thuận.
Amarin vẫn tiếp tục ủng hộ dầu cá trên kết quả từ REDUCE IT
Để làm cho vấn đề trở nên khó hiểu hơn, nghiên cứu của Circulation — chính nghiên cứu đã châm ngòi cho cuộc tranh cãi này — cũng được tài trợ bởi Amarin. Và một trong 13 tác giả của nghiên cứu là Bhatt, tác giả chính của REDUCE-IT. Trong một tuyên bố, Amarin nói rằng họ “tiếp tục ủng hộ kết quả của REDUCE-IT”. Và “rất ngạc nhiên” khi các thành viên hội đồng đưa ra nhận xét như vậy dựa trên bài báo trên Circulation. Công ty nhấn mạnh rằng. Kết quả tích cực của REDUCE-IT “không thể giải thích được” bằng giả dược. Và các tác động được tìm thấy trong nghiên cứu của Circulation là quá nhỏ để “tương quan với bất kỳ thay đổi có ý nghĩa nào trong kết quả”.
Những người liên quan nói gì?
Bhatt đồng ý, nói rằng ông ấy thấy bài báo mới không phá hoại REDUCE-IT mà chỉ đơn giản là làm rõ cơ chế sinh học của Vascepa. Ông bảo vệ việc sử dụng dầu khoáng như một loại thuốc giả dược. Lập luận rằng chỉ riêng nó không thể giải thích được việc giảm rủi ro đáng kể quan sát được trong thử nghiệm.
Tác giả chính của nghiên cứu Circulation, Paul Ridker, từ chối bình luận về kết quả gây tranh cãi. Nhưng các chuyên gia khác lại ít lạc quan hơn Bhatt. Một số người chỉ nói rằng, tại thời điểm này, kết quả REDUCE-IT về cơ bản là không thể giải thích được. Nissen, người trước đây đã gọi REDUCE-IT là “gần như chắc chắn là một nghiên cứu dương tính giả”. Đã nói rằng những lợi ích mà Vascepa công bố có thể “hoàn toàn do tác hại của giả dược”. Và rằng Amarin nên biết là không được sử dụng dầu khoáng.
Sử dụng dầu cá nhiều có thể gây hại?
JoAnn Manson, trưởng khoa y tế dự phòng tại Bệnh viện Brigham and Women’s ở Boston. Người đứng đầu nghiên cứu lớn nhất về thuốc vitamin D và omega-3 ở người trưởng thành khỏe mạnh. Cô tỏ ra đồng tình hơn với ý kiến cho rằng kết quả của nghiên cứu Circulation có thể không đúng với toàn bộ con số hiệu quả 25% giảm nguy cơ của thuốc điều trị. Nhưng cô ấy cũng nêu ra khả năng rằng Vascepa, nếu không hiệu quả, có thể gây nguy hiểm. Một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng việc sử dụng dầu cá với liều lượng cao hàng ngày có thể làm tăng nguy cơ gây nhịp tim không đều.
Bạn có tự hỏi điều gì thực sự đang diễn ra?
Kết quả cuối cùng là một tình huống vốn đã âm u nay càng trở nên âm u hơn. Và bóng tối không có hồi kết trước mắt. Điều đó thật đáng tiếc bởi vì, ít nhất theo một nghĩa nào đó, rủi ro bây giờ cao hơn so với trước đây. REDUCE-IT gợi ý rằng Vascepa có thể cứu mạng một cách hợp pháp. Nếu không, đó không chỉ là một vụ bê bối khoa học. Đó là một mất mát thực sự của con người. “Tôi chưa bao giờ thấy bất cứ điều gì như thế này,” Bazinet nói. “Theo một cách nào đó, nó không có gì đáng ngạc nhiên. Lĩnh vực này lúc nào cũng gây tranh cãi. Và bây giờ có lẽ chúng ta đang có cuộc tranh cãi lớn nhất.”
Các chuyên gia cho biết, cách duy nhất để thoát khỏi mớ hỗn độn này là tiến hành một thử nghiệm hoàn toàn mới. So sánh Vascepa (hoặc icosapent ethyl) với một thứ mà mọi người đều đồng ý là giả dược thực sự. Một thứ mà chúng ta có thể tin tưởng là không gây hại cho con người. Manson đang lãnh đạo một nhóm xin tài trợ của NIH để thực hiện một nghiên cứu như vậy. (Cô ấy nói rằng Amarin nói với cô ấy rằng họ không sẵn sàng cho một thử nghiệm lặp lại. Và công ty đã từ chối tài trợ cho ba nghiên cứu liên quan).
Hiện trạng cho đến khi có kết quả nghiên cứu mới hơn
Clifford Rosen, giáo sư tại Đại học Y khoa Tufts, nói rằng trong khi chờ đợi, các bác sĩ khó có thể từ bỏ Vascepa. Trong quý đầu tiên của năm 2022, Amarin đã bán được số thuốc trị giá gần 100 triệu đô la. Đây là sản phẩm duy nhất của công ty. Rosen nói: “Việc sử dụng thuốc này có động lực lớn đến mức cho đến khi nghiên cứu tiếp theo xuất hiện, tôi nghĩ rằng thuốc này vẫn sẽ được sử dụng rộng rãi”.
Theo quan điểm của ông: Vào năm 2019, Hiệp hội Tiểu đường Hoa Kỳ đã khuyến nghị icosapent ethyl cho một số bệnh nhân như một phần của tiêu chuẩn chăm sóc chính thức. Dựa trên kết quả REDUCE-IT một cách rõ ràng. Kể từ khi xuất bản bài báo Circulation, ADA đã không có động thái rút lại khuyến nghị đó. (Khi được hỏi liệu nhóm có cân nhắc rút lại khuyến nghị hay không. Giám đốc khoa học và y tế của nhóm chỉ nói rằng họ đã “làm theo bằng chứng dựa trên những gì có sẵn vào thời điểm đó.”)
Hãy xem xét thói quen dùng thực phẩm bổ sung
Không phải tình trạng này đặc biệt mới lạ. Pieter Cohen, giáo sư trường Y Harvard nói rằng. Trong nhiều năm dầu cá hầu như không có lợi ích gì đối với người khỏe mạnh. Điều đó đã không ngăn được hàng chục triệu người Mỹ uống dầu cá mỗi ngày. Rosen nói: “Mọi người chỉ thích dùng thực phẩm bổ sung. Điều đó mang tính niềm tin.”
Vascepa là một loại thuốc được FDA chấp thuận. Không chỉ đơn thuần là một chất bổ sung, nhưng ở một khía cạnh nào đó, ranh giới này không rõ ràng lắm. Liều lượng chắc chắn cao hơn. Bao bì chắc chắn tốt hơn và các quy định chắc chắn chặt chẽ hơn. Nhưng nếu bạn không hiểu cơ chế sinh học đằng sau thuốc hoặc chất bổ sung điều đó khiến bạn khó có thể khẳng định chắc chắn rằng chúng khác biệt về cơ bản.
Cẩn trọng trước thông tinq uảng bá một chiều
“Nếu bạn không biết cách thức hoạt động của một thứ gì đó—giống như bạn không biết nó hoạt động như thế nào—thì khó có thể nói rằng chúng khác nhau!” Bazinet nói. “Bởi vì nó có thể nhiều hơn một chút ở cùng cơ chế. Nó không được rõ ràng”. Khi nói đến dầu cá, có rất ít thông tin rõ ràng!
Kết luận: Ngày càng nhiều những thông tin được quảng bá là thông tin một chiều theo chiều hướng có lợi cho một nhóm lợi ích nào đó. Chúng ta cần có thái độ cẩn trọng khi quyết định dùng cái gì có lợi cho sức khoẻ của mình.
(Nguồn: The Atlantic)
